Een inkijkje in het werk van een Adviseur Erfgoed

Het is eigenlijk een beetje toeval geweest. Na mijn middelbare school wilde ik Tuin en Landschapsinrichting gaan studeren. Tijdens mijn jaartje reizen heb ik mijn plannen veranderd en heb ik gekozen voor Sociale Geografie en Planologie in Utrecht.

Tijdens deze studie kwam ik er achter dat ik historische geografie en het gebouwde erfgoed wel heel interessant vond. Als verdieping heb ik de Master Erfgoedstudies gevolgd aan de UvA en heb daarbij stage gelopen bij Staatsbosbeheer. Waarbij ik de relatie tussen het landschap, gebouwde erfgoed en de verhalen daarachter heel interessant vond. Door een paar mooie kansen die op mijn pad kwamen ben ik uiteindelijk bij de gemeente Zeist terecht gekomen als Beleidsadviseur Erfgoed.

Beleidsadviseur Erfgoed is een hele brede functie. In eerste instantie adviseer je de wethouder over zaken die betrekking hebben op Erfgoed en monumenten. Hierbij kan je denken aan het aanwijzen van gemeentelijke monumenten. Als adviseur geef je ook advies aan initiatiefnemers voor een herbestemming van panden en of hele wijken. Voor interne en externe partijen ben je het aanspreekpunt binnen de gemeente als het gaat over vragen over verduurzaming, verbouwen of herbestemmen van monumenten. Als er vergunningsaanvragen binnen komen die betrekking hebben op een monument, dan geef ik daar vanuit het oogpunt van erfgoed advies over.

Op dit moment loopt er in Zeist een project over de verduurzaming van monumenten. Als gemeente hebben we een ambitie om monumenten zo veel mogelijk te verduurzamen. We hebben een pilotperiode waarin we aan het onderzoeken zijn hoe we de regels zo op kunnen stellen dat bij monumenten niet alleen de monumentale waarde een beoordelingscriteria is, maar dat de verduurzaming en het gebruik van het pand ook centraal moeten blijven staan. Als mensen een pand niet meer kunnen onderhouden omdat de energierekeningen te hoog worden, dan komt dat de monumenten niet ten goede. Tevens moeten we allemaal gaan verduurzamen, dus ook monument-eigenaren. Er worden nu veel vragen gesteld over zonnepanelen. Hierbij kijken we wat er mogelijk is voor monumenten. Daarbij zijn we aan het kijken naar richtlijnen die we op willen stellen, zodat het voor eigenaren duidelijk wordt of het zin heeft om een vergunning aan te vragen of niet.

We merken dat de meningen nog sterk verdeeld zijn over wat we wel en niet toelaatbaar vinden. Het is heel erg zoeken naar een balans tussen duurzaamheid en de monumentale waarde van de panden.

Het is veel overleggen met betrokken collega’s van vergunningen en ook collega’s vanuit erfgoed. We hebben eens in de zoveel tijd overleg met de wethouder waarin we de lopende zaken bespreken. Verder is het belangrijk dat je in de gaten houdt of het beleid dat er is, nog actueel is of dat het aan een update toe is. Op dit moment zijn we met een externe partij bezig met ons archeologiebeleid. Het beleid dat er ligt is al 10 jaar oud. Nu denk je misschien dat archeologie over hele oude zaken gaat dus dat het niet verandert, maar ook in dat vakgebied wordt er nog steeds onderzoek gedaan en kunnen inzichten veranderen.

Ik bekijk ook veel tekeningen en onderzoeken die ingediend worden bij een vergunningsaanvraag. Voor het project over duurzaamheid en monumenten ben ik bezig met de verschillende cases die ingediend worden. Zo hebben we het nu over een rijksmonumentale kerk waar appartementen in gerealiseerd zijn. Als laatste punt van de verduurzaming zouden er zonnepanelen worden geplaatst op het dak. Dat is best een lastige discussie, want een dak is vaak een prominent onderdeel van het monument. Hoe wil je dan de zonnepanelen op het dak plaatsen en hoeveel kunnen er dan op? De cultuurhistorische waarde van de kerk moet ook mee worden genomen in de afweging en in het uiteindelijke besluit. Een ander vraagstuk waar ik bij betrokken ben is een rijksmonumentale Villa waarbij de nieuwe eigenaar met veel respect voor het gebouw en het interieur zijn huis wil verduurzamen. We willen natuurlijk dat deze panden bewoonbaar blijven in de toekomst, dus ook hier gaan we kijken welke verduurzamingsmaatregelen er kunnen worden genomen zonder het monument te veel aan te tasten. Soms moet je daarin concessies doen om het pand ook in de toekomst te kunnen blijven gebruiken.

Ik werk nu een aantal jaren voor gemeenten, wat me heel goed bevalt, maar het lijkt me ook nog wel een keer een uitdaging om erfgoedadvies te geven in een niet politieke organisatie. Dat lijkt me nog meer inhoudelijk en toch een andere kant van het erfgoed, dat nu minder aan de orde komt in mijn werk. Dit kan bij een adviesbureau, of bij een organisatie die zelf veel erfgoed in zijn bezit heeft zoals bijvoorbeeld Natuurmonumenten. Werken bij een provinciaal Steunpunt lijkt me ook heel leuk, want dan zit je net aan de andere kant van de tafel als waar ik nu zit.